مریخ(بهرام)

مریخ(بهرام)

مریخ چهارمین سیاره از خورشید است و بطور متوسط 228 میلیون کیلومتر از آن فاصله دارد، این سیاره همسایه بالایی زمین است گاهی به ما نزدیک می‌شود...

مریخ(بهرام)

مریخ چهارمین سیاره از خورشید است و بطور متوسط 228

میلیون کیلومتر از آن فاصله دارد، این سیاره همسایه بالایی

زمین است گاهی به ما نزدیک می‌شود و به حدود 56 میلیون

کیلومتری ما می‌رسد و گاهی به فاصله دور 397 میلیون

کیلومتری می‌رسد.

از جهاتی شبیه به زمین است. یک شبانه‌روز آن حدود 5/24

ساعت طول می‌کشد و محور گردش آن نسبت به خط عمود بر

صفحه انتقالی 24 درجه است.

یک سال آن 687 روز و قطر آن 676 هزار کیلومتر است. به

علت دوری از خورشید حداقل دمای آن به 100 درجه و

حداکثر آن به 27 درجه سانتیگراد می‌رسد.

سرعت گریزازسطح آن به 1/5 کیلومتر برثانیه است و جوی

رقیق دارد که 200 مرتبه جو زمین غلیظ‌تراز جو آن است.

فشار این جو رقیق حدود5 میلی باراست (جو زمین 1000میلی

بار است). در جو آن گازهایco2  o2, N2 و کمی H2o و

گازهای بی‌اثر است.

از میدان ضعیف مغناطیسی برخوردار است. در سطح آن

دهانه‌های شهابسنگی، مخروط‌های آتشفشانی، جلگه‌ها، دره‌ها

فراوان دیده می‌شود.

دارای دو قمر فوبوس و دیموس است، فوبوس در هر 2/1 7

ساعت سیاره را یک دور می‌زند و به سرعت و سریع می‌چرخد

و به همین علت به نظر می‌آید که فوبوس از غرب سیاره طلوع

کرده و در شرق غروب می‌کند. این قمر در فاصله 5900

کیلومتری از سیاره قرار دارد، ابعاد این قمر بی شکل 19×21

×27 کیلومتر است. قمر دیموس که در فاصله دوری از سیاره

قرا ردارد آرام‌تر می‌چرخد، ابعاد آن 12×11×15 کیلومتر

است و در هر 30 ساعت و 18 دقیقه یک بار دور سیاره

می‌چرخد. ولی چون خود مریخ در مدت 5/24 ساعت یک

دور، دور خودش می‌چرخد، لذا حرکت این قمر از افق تا افق

دیگر حدود 3 روز کامل طول می‌کشد.

این قمر حدود 25000 کیلومتر از مریخ دور است، دیموس از

سطح مریخ بسیار کوچک بنظر می‌رسد.

آخرین سیاره سنگی که بر گرد خورشید می‌چرخد مریخ یا

بهرام یا مارس (خدای جنگ) است. این سیاره در مدار بیضی

شکلی در حداقل فاصله 207 و حداکثر فاصله 248 میلیون

کیلومتر از خورشید به گرد آن طی حدود 2 سال ما زمینی‌های

می‌چرخد. سرعت انتقالی آن کمتر از زمین بوده و به 24

کیلومتر در ثانیه می‌رسد.

طول روز و شب آن مشابه زمین حدود 5/24 ساعت است این

سیاره قطر قطبی آن کوتاهتر از قطر استوایی آن است و

اختلافشان به حدود 30 کیلومتر می‌رسد. با توجه به میزان

انحراف محوری گردشی آن نسبت به سطح انتقالی آن، که

مشابه زمین است از تغییر دمای سطحی در هر دو نیمکره

به‌طور متناوب برخوردار است و تغییرات فصلی آن در

دیدارهای تلسکوپی مشخص است، زمانی که قطب شمال آن از

توده یخی وسیعی برخوردار است در قطب جنوب به علت گرم

بودن نسبی وسعت یخهای قطبی کمتر است. دمای نواحی   

استوایی به حدود 27 درجه سانتیگراد می‌رسد و در نواحی

یخبندان قطبی حداقل به 100 درجه سانتیگراد تقلیل می‌یابد.

رقیق بودن جو، اختلاف دما را در طول شب و روز بسیار

زیاد نموده است و تبادل حرارت کمتر صورت می‌پذیرد. سفینه

مارینر که در سال 1344 شمسی به مریخ روانه شد اطلاعات

جالبی به همراه صدها عکس به زمین مخابره نموده است.

به علت خروج گازهای فراوان از دهانه‌های آتشفشانی مریخ

در اطراف سیاره، جو و آتمسفری ایجاد نموده است. لیکن به

علت جرم کم سیاره و جاذبه ضعیف آن، فشار جو و غلظت آن

نسبت به جو زمین بسیار کمتر است، فشار معادل 5 میلی بار

در سطح مریخ و غلظت آن 2000/1 غلظت در جو زمین

است.

وجود گاز co2 به مقدار نسبتاً زیاد در جو و سرد شدن هوا در

فصل زمستان، این گازها به صورت یخ خشک بر قطبین سیاره

نازل شده که از روی زمین به کمک تلسکوپ به نظر یخ و برف

معمولی به نظر می‌آمد. لیکن بعدها معلوم شد که این یخها همان

دی اکسید کربن جامد است که بعد از گرم شدن هوا، دوباره به

جو برمی‌گردد. بعد از وجود گاز co2 در جو، گاز o2 و ازت

نیز مشاهده شده است، وجود تغییر رنگ‌های سفید، قرمز

خاکستری در سطح مریخ که به کمک تلسکوپ از روی زمین

مشاهده می‌شد، به همراه خطوط تیره‌رنگ کانال مانند دانشمندان

را بر آن داشت که روی این سیاره بیشتر کار کنند. ارسال

مریخ نشین‌های دوگانه در دو سوی مریخ به نامهای «وایکینگ

1» و «وایکینگ 2» در سال 1354 اطلاعات ذیقیمتی را برای

دانشمندان به ارمغان ‌آورد.

وایکینگ‌ها مجهز به دوربین تصویربرداری، ضبط صداها، و

آزمایشگاه خاک بودند، خاک مریخ را به چند صورت مورد

آزمایش قرار دادند، خاک بسیار فعال بود که در مقابل آب

واکنش نشان می‌‌داد، لیکن بعد از همه آزمایشات معلوم گردید

هیچ موجود زنده‌ای در خاک مریخ حتی به صورت بسیار

ابتدایی آن وجود ندارد. البته این آزمایش‌ها همچنان ادامه دارد و

ماهواره‌های دیگری این روند را ادامه می‌دهند.

در سطح این سیاره چندین قله بلند آتشفشانی وجود دارد که

بلندترین آن قله 24 کیلومتری «اُلیمپوس» است.

وجود دره‌های عمیق، بسیار عریض و در امتداد چندین هزار

کیلومتری گستردگی حکایت از یک فرسایش آبی قوی و بلندمدت

دارد، لیکن امروزه هیچ اثری از آب در این سیاره مشخص

نشده است.

شاید در گذشته شرایط اقلیمی بطور دیگری بوده، برخی از

دانشمندان معتقدند وجود لایه‌های یخ در زیر خاک و اصابت

شهابسنگ‌ها در جای جای این سیاره سبب ذوب یخ‌ها و ایجاد

جریانهای سیلابی شده است و اینگونه کانالها و دره‌های عمیق

و طویل را ایجاد نموده است.

به علت سرخ رنگ بودن خاکهای این سیاره، معمولاً تصویر

آن از درون تلسکوپ و یا حتی رویت با چشم غیرمسلح کمی

قرمزرنگ به نظر می‌آید. از این جهت در قدیم اسم آن را

«مارس» یا «خدای جنگ» گذاردند و با حضور آن در آسمان

شب، پیش‌بینی جنگ و نزاع‌هایی را روی زمین می‌دادند.

امروزه مشخص شده است که این سرخ رنگی، به علت وجود

ترکیبات آهن به مقدار فراوان در خاک این سیاره است.